Η αγροδιατροφική παράδοση του Χαρουπιού στην Κρήτη

Back to Blog

Η αγροδιατροφική παράδοση του Χαρουπιού στην Κρήτη

Η αγροδιατροφική παράδοση του Χαρουπιού στην Κρήτη

Το χαρούπι είναι υπερτροφή με μεγάλη διάρκεια ζωής

Το χαρούπι είναι υπερτροφή με μεγάλη διάρκεια ζωής και αξιόλογα προϊόντα, όπως το χαρουπό́μελο, το χαρουπά́λευρο και η χαρουμπία. Γνωστό ως «η σοκολάτα των φτωχών», έσωσε τον πληθυσμό της Κρήτης από τον λιμό στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει μεγάλη διάρκεια ζωής και συνιστά εναλλακτική επιλογή καλλιέργειας στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή.

Η χαρουπιά από την αρχαιότητα ήδη καλλιεργείται στη Μεσόγειο, συνήθως σε περιοχές με ήπιο και ξηρό κλίμα και φτωχό υπέδαφος. Η αξία της αναγνωρίστηκε από τους Έλληνες, οι οποίοι έφεραν την καλλιέργειά της από τη Μέση Ανατολή (Συρία, Παλαιστίνη).

Στην Κρήτη έχουν βρεθεί κάρβουνα χαρουπιάς σε στρώματα Υστερομινωικής Εποχής.

Το χαρούπι είναι γνωστό και ως «ψωμί του Αγίου Ιωάννου», γιατί κατά μία ερμηνεία το άγριο μέλι που έτρωγε ο Ιωάννης ο Βαπτιστής στην έρημο ήταν σιρόπι που έβγαινε από τα χαρούπια, ενώ οι ακρίδες ήταν στην πραγματικότητα χαρούπια. Γι’ αυτό η χαρουπιά αποκαλείται και ακριδόδεντρο. Το «κεράτιον» αναφέρεται αρκετές φορές στην Καινή Διαθήκη και ειδικότερα στην παραβολή του Ασώτου. Επίσης, από τη λέξη κεράτιον προέρχεται και η λέξη «καράτι», η οποία χρησιμοποιείται στην κοσμηματοποιία. Οι σπόροι της χαρουπιάς εμφανίζουν ένα σταθερό βάρος μεταξύ 189 mg και 205 mg, και γι’ αυτό τον λόγο ορίστηκε ως η πιο μικρή μονάδα μέτρησης για χρυσό και πολύτιμους λίθους (το σημερινό «καράτι» έχει επίσημα καθοριστεί στα 200 mg).

Στο παρελθόν κατά την περίοδο της συγκομιδής, οι καλλιεργητές μετακινούνταν στα χωράφια με τις χαρουπιές, όπου παρέμεναν μέχρι το τέλος της συγκομιδής. Έτρωγαν και κοιμούνταν όλοι μαζί. Μετά τη συγκομιδή ακολουθούσε γιορτή με παραδοσιακά όργανα (λύρα ή βιολί και λαούτο), τραγούδι και χορό.

Η συλλογή των χαρουπιών σε μεγάλους σωρούς αποτελούσε αφορμή για παιχνίδι στα μικρά παιδιά που έπαιζαν και ξάπλωναν πάνω τους.

Τα χαρούπια συλλέγονταν από το δέντρο με τη χρήση ράβδων και τοποθετούνταν σε μεγάλα ψάθινα ή τσίγκινα καλάθια. Ο θόρυβος που έκαναν τα χαρούπια, πέφτοντας στους τσίγκινους κάδους, διαβεβαίωνε τα αφεντικά ότι οι εργάτες τους δούλευαν σκληρά. Μετά την περισυλλογή των χαρουπιών σε σωρούς κοντά στα χωράφια, ακολουθούσε η μεταφορά τους με γαϊδούρια στα εμπορικά λιμάνια ή στους μεσάζοντες που αναλάμβαναν τη μεταφορά και την πώληση τους σε εργοστάσια.

Η χαρουπιά κατέχει σημαντική θέση στη συλλογική μνήμη και ταυτότητα των Κρητικών.

Το χαρούπι βοήθησε τα χωριά της Κρήτης να επιβιώσουν από τον λιμό της γερμανικής κατοχής. Πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, θεωρείται υπερτροφή και έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, χωρίς να απαιτεί ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης.

Είναι σημαντικό να ευαισθητοποιηθούν οι νέες γενιές και να μεταβιβαστεί η παραδοσιακή γνώση μέσα από ποικίλες δράσεις, όπως η διοργάνωση γιορτών για το χαρούπι, η γνωριμία των νέων με τα παραδοσιακά προϊόντα της κρητικής διατροφής, με πρώτο το χαρούπι και τα υποπροϊόντα του, αλλά και η περαιτέρω αξιοποίηση και ανάδειξή τους μέσα από τη δημιουργία νέων συνταγών της κρητικής κουζίνας.

Η χαρουπιά, ενταγμένη στο κρητικό τοπίο ανάμεσα στα ελαιόδεντρα, σε χαράδρες και βουνοπλαγιές, αλλά και στο μοναδικό δάσος χαρουπιάς (Τρεις Εκκλησιές) αποτελεί μέρος της ταυτότητας της Κρήτης. Η σημασία της καλλιέργειάς της και η διατροφική αξία των καρπών και των παράγωγών τους γίνεται όλο και περισσότερο γνωστή στο καταναλωτικό κοινό. Τα προϊόντα από χαρούπι, όπως το παξιμάδι, το ψωμί, οι ντάκοι (κριθάρι, χαρούπι), το χαρουπόμελο, η χαρουμπία, το παστέλι και η ρακή, χαρακτηρίζουν ιδιαιτέρως την κρητική διατροφή. Στην Ελλάδα η χαρουπιά αυτοφύεται κυρίως στην Κρήτη.

Αν σας άρεσε το βίντεο μοιραστείτε το..

Back to Blog